VUB-ULB expeditie Antarctica: meteorieten bevatten mogelijke verklaring voor leven op aarde

Een internationaal team van Belgische, Turkse en Japanse wetenschappers heeft op het Nansen blauwe ijsveld, ten zuiden van het Prinses Elisabethstation in het Sør Rondane gebergte van Antarctica, niet minder dan 8 kilogram meteorieten verzameld, met een grote wetenschappelijke waarde. De onderzoekers, waaronder vorsers verbonden aan VUB en ULB, troffen er enkele grote meteorieten aan met een gewicht tussen enkele honderden milligram en een kilogram, met een totaal gewicht van 8 kg. Verder werden in de buurt van het Zuidpoolstation enkele duizenden micrometeorieten opgeraapt, kosmische stofdeeltjes kleiner dan 2 mm in diameter.Interessanter dan het aantal meteorieten en hun gewicht zijn de types van meteorieten die werden gevonden. Tussen de vondsten zaten onder andere twee achondrieten, die ooit bij een botsing in het zonnestelsel zijn losgeslagen uit de asteroïde 4 Vesta, een van de grootste objecten in de asteroïdengordel tussen Mars en Jupiter, en na eeuwenlange omzwervingen op de aarde zijn terechtgekomen.

Misschien nog belangrijker is de vondst van specifieke koolstofhoudende chondrieten. Chondrieten zijn heel primitieve meteorieten, met een samenstelling die vergelijkbaar is met deze van de eerste materialen in de zonnenevel. Sommige bevatten complexe koolstofverbindingen en zelfs suikers, die heel hard doen denken aan de bijproducten of bouwstenen van het leven op aarde. Sommige wetenschappers denken dat het leven op aarde is ontstaan uit dergelijke, op aarde neergestorte meteorieten die, in de chemische fabriek die de jonge aarde was, tot de eerste primitieve vormen van leven zijn ontwikkeld.

De meteorieten werden op Antarctica bij elkaar gesprokkeld op de blauwe ijsvelden. Die blauwe ijsvelden zijn oude ijslagen die door begraven gebergteketens worden omhooggestuwd. In zo’n ijsveld neemt de concentratie van zwaardere, vaste objecten toe, al naargelang de harde poolwind het ijs van tussen de vaste materie blaast. Het ijs verdwijnt daardoor en de zwaardere objecten blijven liggen.

Systematische zoekprogramma’s van meteorieten lopen al sinds de jaren ’70. Nog bijna dagelijks worden aan de hand ervan nieuwe ontdekkingen gedaan over ons zonnestelsel en zijn ontstaan. Elke meteoriet bevat immers informatie over de vorming en evolutie van het zonnestelsel en de planeten. Wetenschappelijke analyse van de meteorieten leert de wetenschappers heel wat over het ontstaan van de Aarde, de Maan en Mars, over het voorkomen van water, of over volatiele elementen en organisch materiaal op onze planeet.

Door de koude temperaturen op het plateau, rond -45˚C in de zomer, werden de meteorieten zeer goed bewaard in quasi steriele omstandigheden sinds ze op de Aarde landden, in de meeste gevallen tussen 10,000 tot 100,000 jaar geleden.

“Iedere nieuwe (micro)meteoriet bevat een essentieel stuk van de puzzel die we proberen op te lossen”, zegt Steven Goderis (VUB). “Soms leren we iets bij over enorme planetaire botsingen die plaatsgrepen in het vroege zonnestelsel, de volgende keer vinden we prebiotische moleculen nodig voor de evolutie van het leven.”

De verzamelde meteorieten nu eerst naar het National Institute of Polar Research in Tokyo gestuurd voor gedetailleerde classificatie. Daarna komt de helft terug naar het KBIN waar er verder zullen worden onderzocht door de VUB-ULB vorsers en de internationale wetenschappelijke gemeenschap. De mooiste fragmenten zullen worden tentoongesteld voor het publiek.

Het onderzoek werd mogelijk gemaakt met de steun van het Federaal Wetenschapsbeleid (BELSPO) en logistieke ondersteuning door het International Polar Foundation (IPF). Het meteorietenteam bestond uit twee wetenschappers verbonden aan Belgische universiteiten, Prof. Dr. Steven Goderis van de Vrije Universiteit Brussel en Dr. Hamed Pourkhorsandi van de Université Libre de Bruxelles. Ze werden op het Nansen ijsveld op het plateau afgezet op 15 januari en daar terug opgepikt op 6 februari.