français
Voor haar doctoraatsonderzoek aan de Vrije Universiteit Brussel heeft dr. Amy Weatherburn het begrip van economische uitbuiting in het strafrecht van verschillende landen onderzocht en een algemene definitie voorgesteld. Die luidt als volgt: “Persoon A maakt bewust oneerlijk gebruik van de kwetsbare positie van persoon B door middel van het uitoefenen van controle waaruit een gebrek aan respect blijkt voor de menselijke waardigheid van persoon B, en dit om hieruit een voordeel te verkrijgen.” Het concept kan gebruikt worden duidelijkheid te scheppen bij de rechtspraak ter zake en biedt zo een instrument om moderne slavernij aan te pakken.
Economische uitbuiting is een systemisch probleem in een geglobaliseerde markt die wordt gekenmerkt door vrij verkeer van goederen en diensten en een grote vraag naar goedkope arbeidskrachten. Tot vandaag ontbrak een duidelijke definitie, waardoor het voor wetgevers niet eenvoudig was om een consistente aanpak te hanteren bij strafzaken. In ons nationale strafrecht pakt men economische uitbuiting vooral aan door mensenhandel te criminaliseren. Men baseert zich hiervoor op een internationale definitie met een open lijst van vormen van uitbuiting. Vraag blijft dan wanneer werk uitbuiting wordt en dus een strafbaar feit.
De bevindingen van Weatherburn’s vergelijkend onderzoek naar strafzaken in België, Engeland en Wales bieden een uniek inzicht in de wijze waarop de wet in de praktijk wordt toegepast. Het heeft daarnaast geleid tot de ontwikkeling van een definitie van economische uitbuiting: “Onlangs hebben actoren van hoog niveau binnen de EU en de Raad van Europa opgeroepen om duidelijkheid te verschaffen over de definitie”, aldus dr. Weatherburn. “Ik hoop dat mijn onderzoeksresultaten een positieve bijdrage kunnen leveren en invloed kunnen hebben op de volgende stappen in de verduidelijking van de boven- en ondergrenzen van de economische uitbuiting in de wetgeving, zodat het probleem beter kan aangepakt worden.”
Wereldwijd werden in 2016 naar schatting 21 miljoen mensen (The ILO Global Estimate of Modern Slavery in 2017: Dwangarbeid en gedwongen huwelijken) uitgebuit onder erbarmelijke leef- en werkomstandigheden, ondanks het verbod op slavernij sinds 1926 en het verbod op mensenhandel voor economische uitbuiting van 2000.