français
Geografe Elise Monsieurs van het Koninklijk Museum voor Midden Afrika (KMMA) voert onderzoek naar regenval als oorzaak voor aardverschuivingen in tropisch Afrika. Daarvoor ontving ze een prijs van de American Geophysical Union, het grootste internationale netwerk van onderzoekers in de geowetenschappen.
De processen bestuderen die tot grondverschuivingen leiden, om zo precies mogelijk te kunnen voorspellen waar en wanneer ze voorkomen, is een van de werkterreinen van de dienst Natuurlijke risico’s van het KMMA. Een van de meest vatbare regio’s voor aardverschuivingen in Afrika is de bergachtig streek ten noorden van het Tanganyikameer en rondom het Kivumeer, in de Oost-Afrikaanse Slenk. Elk regenseizoen veroorzaakt aardverschuivingen in de dichtbevolkte tropische omgeving, met vaak rampzalige gevolgen.
Toch was er nog heel weinig gekend over de neerslagpatronen die in verband staan met de instabiliteit van de hellingen. Bovendien zijn de instrumenten en methodes die wetenschappers doorgaans gebruiken om het risico op aardverschuivingen te beoordelen, niet aangepast aan de context van gegevensschaarste in dergelijke regio’s.
Het doctoraatsonderzoek van Elise Monsieurs, samen met het F.R.S.-FNRS, de BAEF, de universiteit van Luik en de NASA, heeft nu tot een beter begrip van aardsverschuivingen geleid dankzij de nieuwe analysemethodes die zij ontwikkelde.
In het kader van het RESIST project, werkte Elise Monsieurs samen met onderzoekers uit Burundi, DR Congo, Rwanda en Oeganda aan een regionale inventaris van aardverschuivingen. Op basis van historische gegevens, veldwaarnemingen en satellietbeeldanalyse verzamelden ze gegevens over aardverschuivingen over een periode van bijna 50 jaar (1968 tot 2016). Deze gegevens zijn vrij beschikbaar in de Global Landslide Catalogue van de NASA, waar Monsieurs een jaar werkte.
Er werd met behulp van pluviometers een nooit eerder geziene dataset van neerslaggegevens voor de regio samengesteld. Daarmee konden de neerslagschattingen, op basis van de satellietdata die de NASA om de drie uur aanmaakt, op hun juistheid gecontroleerd worden.
De gecombineerde analyse van deze inventaris en van satellietneerslagschattingen heeft het mogelijk gemaakt om de eerste regionale neerslagdrempels voor Centraal-Afrika de definiëren. Monsieurs heeft een nieuwe statistische methode ontwikkeld om te voorspellen waar en wanneer aardverschuivingen zullen plaatsvinden. Met andere woorden, eens deze neerslagdrempels worden overschreden, wordt het risico op aardverschuiving in bepaalde gebieden van deze bergachtige regio aanzienlijk groter.
Hiermee is een cruciaal instrument voorhanden om het risico op aardverschuivingen beter in te schatten, wat voor de regio vooralsnog ontbrak. Het legt de basis voor een vroegtijdig waarschuwingssysteem, dat uiteindelijk de impact van aardverschuivingen in de regio zal kunnen verminderen.
‘Het is dan ook meer dan verdiend dat Elise Monsieurs een van de meest prestigieuze prijzen voor jonge onderzoekers in het domein van de geowetenschappen werd toegekend’, aldus co-promotor Olivier Dewitte (KMMA).