français
Dit najaar sturen de universiteit van Namen (UNamur) en het Studiecentrum voor Kernenergie (SCK•CEN) een uniek experiment naar het International Space Station (ISS). Voor dat experiment onder leiding van enkel Belgische laboratoria werd er een hardware ontwikkeld om autonoom – en dus zonder tussenkomst van een astronaut – raderdiertjes in de ruimte in leven te houden. Die raderdiertjes hebben een hoge stralingsweerstand.
“Met dit experiment willen we daarvan de onderliggende oorzaken blootleggen. Die inzichten kunnen een rol spelen in de ontwikkeling van manieren om de stralingsweerstand van astronauten bij toekomstige ruimtereizen te verhogen”, verklaart de Brusselse Prof. Karine Van Doninck, biologe bij UNamur en hoofdonderzoekster in het project.
(Foto : Geoffroy LIBERT / UNamur)
Langdurige gewichtloosheid en kosmische straling zijn belangrijke obstakels voor het uitvoeren van erg lange ruimtereizen. “Ze tasten. ons gezichtsvermogen aan, maken onze botten brozer en geven ons een verhoogd risico op kanker”, zegt Prof. Sarah Baatout, radiobiologe bij SCK•CEN.
Uit onderzoek blijkt dat sommige organismen beter bestand zijn tegen ruimte-omstandigheden dan de mens. Raderdiertjes – rotifers in het Engels – overleven in een luchtledige ruimte en bieden beter weerstand aan hoge stralingsdosissen en zelfs aan uitdroging. Dat is merkwaardig, omdat hun cellulaire opbouw op die van de mens gelijkt.
Om de onderliggende oorzaken bloot te leggen, sturen UNamur en SCK•CEN in december vanuit Florida een experiment mee de ruimte in waarin die raderdiertjes de hoofdrol spelen. Ze zullen gedurende twee weken in het internationaal ruimtestation ISS in een baan rond de aarde bewegen, waar ze aan de effecten van de ruimte worden blootgesteld. Eenmaal terug op aarde, worden de voortplanting, genexpressie en genoomstructuur van de dieren onderzocht.
“Genexpressie geeft cellen het signaal om eiwitten aan te maken, wanneer die nodig zijn om bijvoorbeeld schade aan het DNA te herstellen”, zegt dr.Boris Hespeels, bioloog bij UNamur. “Door dat in detail te bestuderen, kunnen we zien welke processen er bij raderdieren optreden en dus welke processen hen tegen de extreme ruimte-omgeving beschermen.”
“Naderhand controleren we in hun genoomstructuur of het beschadigde DNA juist hersteld is”, vult Karine Van Doninck aan. “Een slecht hersteld genoom kan leiden tot onvruchtbaarheid, afwijkingen in het nageslacht of zelfs de dood.”
Voor het onderzoek gingen de onderzoekers niet over één nacht ijs. “Het vergde heel wat voorbereiding, maar het onderzoek zal wel zijn vruchten afwerpen”, benadrukt Hespeels.
“Inzicht in die onderliggende oorzaken laat ons toe om de weerstand van astronauten tegen kosmische straling te verhogen. Het opent de deur naar verdere ruimteverkenning” zegt Radiobioloog Bjorn Baselet (SCK•CEN). “Maar ook op aarde zal het onderzoek zijn nut bewijzen.”
De bevindingen uit het onderzoek kunnen onder andere leiden tot maatregelen om beroepsmatig aan straling blootgestelde personen of kankerpatiënten tijdens hun therapie beter te beschermen tegen de negatieve effecten van hun blootstelling.
“Het project is een unieke gelegenheid om inzicht te krijgen in hoe biologisch leven zich kan aanpassen en ontwikkelen in extreme omgevingen”, besluit Hespeels.