français
Op 3 september werden twee Belgische CubeSats, PICASSO (van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Ruimte-Aeronomie) en SIMBA (van het Koninklijk Meteorologisch Instituut) samen met een 50-tal kleine satellieten gelanceerd tijdens de allereerste Europese Vega SSMS-vlucht. Zij zullen – hopelijk – aantonen dat CubeSats de nodige technologische rijpheid hebben bereikt om ingezet te worden als volwaardige wetenschappelijke instrumenten.
CubeSats zijn zeer kleine satellieten die in een baan rond de Aarde draaien. Ze zijn opgebouwd uit kubusjes (‘units’) van 10cm x 10cm x 10cm en zijn erg licht. PICASSO bestaat, net als SIMBA, uit drie van deze kubusjes en weegt amper 3.5 kg. Hoewel CubeSat-missies normaal gezien vrij snel voorbereid en gelanceerd kunnen worden, liet de lancering deze keer lang op zich wachten. Ze werd maar liefst twee keer voor meerdere maanden uitgesteld. De eerste keer in juli vorig jaar, na de mislukte lancering van de Vega VV15. Daarna, op 16 maart 2020, een week voor de geplande lancering van de Vega VV15, werd vanwege de corona-epidemie besloten dat er tijdelijk geen lanceringen meer zouden plaatsvinden vanaf de lanceerplatforms van de Europese Ruimtevaartorganisatie (ESA) in Kourou (Frans Guyana, Zuid-Amerika). Laatst werd in juni, na herhaaldelijke vertragingen door gevaarlijk sterke winden op grote hoogte, de lancering opnieuw uitgesteld.
PICASSO (voor PICo-Satellite for Atmospheric and Space Science Observations) zal de filtering van het zonlicht door de aardse atmosfeer tijdens zonsopgang en zonsondergang gebruiken om de verticale verdeling van ozon in de stratosfeer te monitoren, met behulp van het VISION-instrument (de Visible Spectral Imager for Occultation and Nightglow). Door te volgen hoe het beeld van de zon door atmosferische breking vervormd wordt, zal VISION ook in staat zijn om het temperatuurprofiel in de stratosfeer en de mesosfeer te bepalen. De Sweeping Langmuir Probes (SLP), gemonteerd aan het uiteinde van vier zonnepanelen, zal helpen om de elektronendichtheid en –temperatuur, samen met de ionendichtheid en het elektrische potentieel van de ruimtesonde in de lokale ruimteomgeving, te bepalen, aan de hand van de kleine elektrische stromen die ze meten in de baan van PICASSO. Deze zullen ons dan weer meer inzicht geven in de koppeling tussen de magnetosfeer en de ionosfeer, en in de effecten van poollicht.
SIMBA (Sun-earth IMBAlance), ontwikkeld bij de Koninklijke Sterrenwacht van België in samenwerking met de KU Leuven, gaat de instraling en de uitstraling van de aarde registeren. Je kan het toestel vergelijken met een thermometer, die de temperatuur van de planeet gaat meten.
PICASSO en SIMBA verlieten het aardoppervlak, tegelijkertijd met ongeveer 50 andere kleine satellieten, aan boord van een ESA Vega-raket in de vroege ochtend van 3 september. Het is de eerste SSMS-missie (Small Spacecraft Mission Service), waarmee talrijke kleine satellieten tijdens een enkele missie in een baan om de aarde kunnen gebracht worden, wat betekent dat hun lanceerkost gedeeld kan worden. Tot nu toe moesten kleine satellieten steeds gebruik maken van eventuele reservecapaciteit wanneer er een grote satelliet wordt gelanceerd, wat hun totale lanceermogelijkheden beperkte.
De kostenvermindering ten opzichte van grote satellietplatformen zal het mogelijk maken om in de toekomst meerdere versies van deze instrumenten te bouwen en te lanceren, om zo een ongeëvenaarde gronddekking van de Aarde te bekomen. Dat zou een enorme stap voorwaarts betekenen in de monitoring van parameters die van vitaal belang zijn voor de gezondheid van het leven op aarde: stratosferisch ozon (in het geval van PICASSO) en de straling van zowel de zon als de aarde (in het geval van SIMBA).