français
De term ‘populisme’ valt in de media en het publieke debat maar al te vaak. Maar wat wordt er eigenlijk mee bedoeld? Donald Trump en Bernie Sanders worden beiden als populist aangeduid, terwijl ze duidelijk heel verschillende politieke boodschappen verkondigen. Volgens doctoraatstudente Jana Goyvaerts van onderzoeksgroep DESIRE aan de Vrije Universiteit Brussel kan het gevaarlijk zijn om zulke zeer verschillende politici onder dezelfde noemer te plaatsen: “Wanneer journalisten de term populisme te vaak gebruiken, leidt dat de aandacht af van de politieke inhoud.”
Goyvaerts onderzocht hoe en wanneer Vlaamse journalisten over ‘populisme’ schrijven. Ze analyseerde alle artikels uit de Vlaamse kranten met het woord ‘populisme’ die verschenen twee maanden voor en één maand na de regionale, federale en Europese verkiezingen van 2014. In die 139 artikels ging ze op zoek naar de manieren waarop populisme gebruikt werd. Ze stelde vast dat de term ‘populisme’ soms heel erg verschillende ladingen dekt, en dat die bijna uitsluitend negatief zijn. Soms wordt er een politieke beweging mee beschreven, maar vaak wordt de term louter als belediging of beschuldiging gebruikt.
Goyvaerts stelde daarnaast vast dat journalisten de term ‘populisme’ vooral lijken te gebruiken om af te bakenen wat wel of juist niet democratisch is. “Als een nieuwe politieke partij op een andere manier aan politiek doet, of als een gevestigde politicus iets doet wat niet als democratisch gezien wordt, worden ze al snel als ‘populist’ weggezet. Journalisten lijken zo hun rol te spelen als waakhond van de democratie. Maar door ‘populisme’ als de grens te definiëren voor wat al dan niet democratisch is, worden erg verschillende bewegingen en tendensen over dezelfde kam geschoren.”
Om het debat in de media over populisme en de impact ervan beter te begrijpen, pleit Goyvaerts voor meer inzicht in de invloed die media, politiek en onderzoekers op de term ‘populisme’ uitoefenen. Eén ding is daarbij volgens Goyvaerts cruciaal: “Wanneer journalisten de term populisme te vaak gebruiken, leidt dat de aandacht af van de politieke inhoud. Trump en Sanders formuleren hun respectieve boodschappen weliswaar op een vergelijkbare manier, maar dat neemt niet weg dat ze inhoudelijk zeer sterk van elkaar verschillen. Het is daarom gevaarlijk ze onder dezelfde noemer te plaatsen.”
“Als we onze democratie willen versterken, is het net belangrijk om op een kritische en genuanceerde manier om te gaan met populisme”, vindt Goyvaerts. Ze roept journalisten daarom op het woord ‘populisme’ iets minder snel in een krantenkop te gebruiken.
Met haar Onderzoek won Goyvaerts de juryprijs van de Doctoral Derby van de VUB.
De pitch van haar onderzoek vind je hier: https://www.wetenschapuitgedokterd.be/populisme-spreken-we-dezelfde-taal