français
Het VERONA project (Van Eyck Research in OpeN Access) van het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium in Brussel (KIK) krijgt de European Heritage Award / Europa Nostra Award 2019. Met het project wil het KIK het hele oeuvre van Van Eyck in hoge resolutie en voor iedereen online zetten. Ter gelegenheid van de award staan acht bijkomende werken van Van Eyck vanaf nu online
Het VERONA project opende nieuwe horizonten in het onderzoek naar de schilderijen van Jan van Eyck (ca. 1390-1441) en zijn atelier door de productie van hoogkwalitatief, gestandaardiseerd beeldmateriaal. Al die werken kunnen tot in detail bekeken worden op de website Closer to Van Eyck. De schilderijen werden in beeld gebracht met behulp van macrofotografie onder verschillende belichtingsomstandigheden (normaal licht, raaklicht, infraroodlicht en uv-fluorescentie). In sommige gevallen werd er ook met röntgenfotografie gewerkt of werden de werken gescand met macro-XRF.
“Ik ben erg opgetogen met deze prijs”, zegt VERONA-projectleider Bart Fransen (KIK). “De jury heeft onze Europese samenwerking rond het werk van Van Eyck naar waarde geschat. Alle musea hebben hun medewerking verleend, wat eigenlijk uniek is. Het VERONA-project stelt ons in staat om de hand van Jan Van Eyck beter te herkennen in de werken die aan hem zijn toegeschreven. De basis was de restauratie van het Lam Gods, waarvan we weten dat de aanzet is gegeven door Hubert Van Eyck en het na zijn dood in 1426 is afgewerkt door Jan Van Eyck en zijn atelier.”
Naast de maatschappelijke waarde van het project, waardoor letterlijk iedereen nu in de hoogst mogelijke resolutie de werken van Van Eyck van achter zijn computer kan bewonderen, is VERONA vooral een wetenschappelijke voltreffer. “We hebben gezorgd dat kunsthistorici voortaan kunnen werken met objectieve bronnen om op terug te vallen”, zegt Fransen. “Daarbij werden we geholpen door het feit dat Jan Van Eyck negen van zijn werken gesigneerd en gedateerd heeft. De meeste andere werken waren wellicht gesigneerd op de lijst, die in vele gevallen in de loop der tijden verloren is geraakt. Van Eyck was zich als hofschilder van Filips de Goede bewust van zijn positie in de kunstgeschiedenis als een pionier en hij kon naar hartelust eexperimenteren met het verfijnen van de olieverftechnieken. Als schilder genoot Van Eyck veel vrijheden waar andere kunstschilders in het ambacht alleen konden van dromen.”
Op de website Closer to Van Eyck kunnen liefhebbers voortaan ook foto’s en wetenschappelijke beelden van verschillende nog niet eerder beschikbare topwerken van Jan Van Eyck bekijken, samen met macrofoto’s van 28 folio’s met miniaturen uit het Turijn-Milanees getijdenboek (Palazzo Madama).
“Zelfs de deels verbrande folio’s uit de Biblioteca Nazionale Universitaria di Torino zijn voor het eerst in kleur te bekijken”, zegt Fransen. “Een deel van het getijdenboek werd bewaard in de bibliotheek van Turijn, maar viel ten prooi aan een brand in 1904. De vellen waren een paar jaar daarvoor, in 1902, al in zwart-wit gefotografeerd. Ze zijn er in Turijn in geslaagd om de folio’s, die in een pakket aan elkaar kleefden, van elkaar te scheiden. Die zijn nu ook opgenomen in ons beeldarchief en worden via die weg voor verder wetenschappelijk onderzoek ontsloten.”
Voorts staat vanaf nu nieuw beeldmateriaal online van topwerken zoals het Arnolfiniportret en het – vermoedelijke – zelfportret van Van Eyck uit Londen (National Gallery). Andere werken zijn de Sint-Franciscus uit Turijn, de Kruisiging uit Venetië, twee retabelluiken uit New York en een reeks minder bekende werken in navolging van Van Eyck.
“We zijn bijzonder fier dat de uitzonderlijke waarde van dit project op Europees vlak wordt bekroond met deze prestigieuze prijs”, zegt ook Hilde De Clercq, algemeen directeur ad interim van het KIK. “Het initiatief is een toonbeeld voor de mogelijkheden van open data en weerspiegelt de inspanningen van het KIK om haar documentatie en onderzoeksresultaten breed toegankelijk te maken.”
“Het project stelt een uitmuntend voorbeeld voor het documenteren volgens een gestandaardiseerde methodologie van kunstwerken verspreid over verschillende locaties”, aldus de jury in zijn commentaren. “De beelden zijn niet enkel van de hoogste kwaliteit, ze zijn ook vrij toegankelijk voor verder onderzoek en gebruik door het grote publiek.”
Na de grote expo zullen ook de twee laatste werken, die aan Van Eyck worden toegeschreven en die zich in de Verenigde Staten in privécollecties bevinden, aan de portfolio worden toegevoegd.
De Closer to Van Eyck-website zelf is overigens ook de moeite waard. Hij werd ontworpen door IT’ers en wiskundigen die zich onder andere het hoofd hebben gebroken over de vernieuwde viewer, met geoptimaliseerde traploze zoomfunctie, waardoor geen enkel detail verloren gaat.
De gedigitaliseerde kunstwerken worden volgend najaar ingezet bij het maken van een interactieve tentoonstelling voor BOZAR als onderdeel van Facing Van Eyck. The Miracle of the Detail.
Het VERONA-project wordt gefinancierd door het Federaal Wetenschapsbeleid (BELSPO) in het kader van het BRAIN-programma (Belgian Research Action through Interdisciplinary Networks) en geniet de steun van de Musea Brugge en de medewerking van Closer to Van Eyck.
Bekeijk hier het prachtige fotomateriaal: http://closertovaneyck.kikirpa.be