français
Uitzonderlijke meteorologische omstandigheden tijdens de voorbije weken zorgen voor een groeiend gat in de ozonlaag, niet in het Zuidpoolgebied, waar dat een min of meer normaal jaarlijks terugkerend fenomeen is, maar boven de Noordpool. Volgens onderzoekers van de ULB was de ozonlaag er op 16 maart met dertig procent geslonken. De verklaring ligt in de aanhoudende en erg koude luchtstromingen in de stratosfeer, waardoor de ozonlaag langer dan normaal onder druk komt te staan.
Iedereen kent het ozongat boven Antarctica, waarbij in de lente tot de helft van de aanwezige ozon wordt afgebroken. Ook daar speelt de heersende temperatuur in de stratosfeer een belangrijke rol. Normaal zijn de wintertemperaturen rond de Noordpool een stuk gematigder en is er een veel grotere variatie in temperaturen over de jaren heen, waardoor de ozonlaag er doorgaans beter gepaard blijft. “Dit jaar zijn die klimatologische omstandigheden van die aard dat er een klein ozongat op te merken valt boven het Arctisch gebied”, zeggen de ULB-onderzoekers. Ze merkten het gat op dankzij drie observatiesatellieten, gewapend met IASI-apparatuur, waarmee ze dag na dag de ozonconcentraties in de atmosfeer over de hele wereld in kaart brengen.
“De observaties van de voorbije winter toonden aan dat de ozonlaag serieus gekrompen was over een grote oppervlakte boven de Noordpool en gedurende verschillende weken”, aldus de ULB. “Daardoor bereikte ook meer UV-licht het aardoppervlak. De duur en de intensiteit van het fenomeen zijn uitzonderlijk. Sedert het begin van onze IASI-observaties – de satellieten werden in 2006 gelanceerd – hadden we een dergelijk langdurige en belangrijke ozondaling nog niet geobserveerd.”
De afbraak van stratosferische ozon aan de polen begint als de temperatuur onder de -80 graden Celcius daalt. Op die temperaturen is er wolkenvorming in de lagere regionen van de stratosfeer, waarbij chemische reacties voor een actieve afbraak van ozon zorgen. In combinatie met een sterkere bezonning op het einde van de poolwinter versnelt dat proces nog. Er is volgens een internationale evaluatie van de ozonlaag nog altijd ozon te kort boven de polen en de gaten zullen pas helemaal weer hersteld zijn tegen 2060 boven de Zuidpool en tegen 2030 boven de Noordpool.