Beroepsleerlingen zijn géén dommeriken

Recente onderzoek door VUB en PXL-docent Inge Placklé wijst uit dat amper 40 procent van de leerlingen na hun schoolcarrière de eindtermen haalt voor de algemene vakken. De cijfers komen uit de peilingsproeven van de derde graad in het beroepsonderwijs, data afkomstig van het Steunpunt Toetsontwikkeling en Peilingen van de KULeuven, Verder onderzoek wees uit dat meer dan de helft van de beroepsleerlingen opgroeit in een lage sociaal-economische thuissituatie.

Placklé legde voor haar onderzoek, het allereerste doctoraal onderzoek in zijn soort, de resultaten van de peilingsproeven van 3381 leerlingen naast cijfermateriaal van het Departement Onderwijs. Ze deed daarenboven een kwantitatieve studie bij 544 leerlingen uit de doelgroep, peilde naar hun voorkeuren voor de lessen en hield gesprekken met leerlingen over goed beroepsonderwijs.

De resultaten van de peilingsproeven voor taal en rekenen waren bedroevend. « De cijfers zijn sprekend », constateerde Placklé. « Eén op drie beroepsleeringen heeft leerproblemen en meer dan 60 procent haalt niet het beoogde niveau na het laatste jaar beroepsonderwijs. »

De oorzaken zijn volgens Placklé duidelijk: « In het beroepsonderwijs is te weinig aandacht voor een rijke leeromgeving. De leerlingen vinden zelf dat hun leeromgeving weinig levensecht is, weinig aangepast aan de 21ste eeuw, niet uitdagend genoeg, … Ze vinden voorts dat er niet genoeg aandacht is voor coaching en differentiatie, dat zelfsturing belangrijk is, dat hun leeromgeving simpelweg niet interessant genoeg is.  »

De algemene vakken worden bovendien in de grote meerderheid van de gevallen gegeven door leerkrachten die er niet voor zijn opgeleid. « Op de 184 leerkrachten uit het onderzoek bleken er maar 22 een diploma Project Algemene Vakken op zak te hebben », weet Placklé.

De achtergrond van de meeste leerkachten blijkt zeer divers, soms geven ze lichamelijke opvoeding of een praktisch vak. Daarenboven is er in het beroepsonderwijs een heel snelle rotatie van leerkrachten en zijn deze meestal jong en onervaren. « Daardoor is het moeilijk om in een beroepsschool een samenhangend team te smeden » denkt Placklé. De kwaliteit van het team is nauw gerelateerd aan een sterke leeromgeving en aan goede resultaten.

« We moeten de lat hoger leggen in het beroepsonderwijs », besluit Placklé. « Beroepsleerlingen zijn geen dommeriken, maar hun zelfbeeld is vaak negatief en ze kampen met een bedenkelijk imago, omdat de gemeenschap het beroepsonderwijs vaak als niet evenwaardig beschouwt als andere vormen van onderwijs. De leerlingen komen dikwijls uit sociaal-economisch kwetsbare gezinnen, wat hun engagement soms nog verder hypothekeert. We moeten anders gaan kijken naar het beroepsonderwijs, meer zoals in Zwitserland, waar een beroepsopleiding even hoog gewaardeerd wordt als het ASO. Tenslotte is het ook essentieel dat leerkrachtenteams ondersteund worden om samen de verantwoordelijkheid op te nemen voor het leren van hun leerlingen. Zo kunnen ze als team blijven groeien en een sterke leeromgeving voor hun leerlingen realiseren. De verwachtingen naar leerlingen toe zijn daarbij evengoed hoog. »